Verkoudheid

Wat is een verkoudheid?

Verkoudheid is een ontsteking van het slijmvlies in de neus, de sinussen en de keel. Verkoudheid wordt veroorzaakt door besmetting met een verkoudheidsvirus. Volwassenen worden 2-5 keer per jaar verkouden, kinderen wel 6-10 keer per jaar.

Wat zijn de verschijnselen van een verkoudheid?

Verschijnselen van verkoudenheid treden meestal 2 tot 3 dagen na de infectie op en bestaan uit:

  • snot in de neus en in de keel,
  • neusverstopping,
  • niezen,
  • keelpijn,
  • hoesten,
  • hoofdpijn en een drukgevoel op de kaken.

Meestal is er geen hoge koorts, maximaal 38,5° Celsius, behalve bij kleine kinderen. Een verkoudheid duurt over het algemeen niet langer dan een week. Als de verschijnselen van verkoudheid niet na 10 dagen zijn verdwenen, is er iets anders aan de hand, bijvoorbeeld een sinusitis of een allergie.

Hoe werkt de neus?

De binnenzijde van de neus is bekleed met slijmvlies. Dit slijmvlies zit vol met bloedvaten en slijmklieren, die slijm kunnen produceren. Normaal wordt er precies genoeg slijm gemaakt om de neus voldoende nat te houden. Het slijm in de neus werkt als een beschermende laag tegen virussen en bacteriën.

verkoudheid Aan de binnenkant van de neus
ziet u slijm van het gezwollen slijmvlies druipen.

Te veel slijm in de neus veroorzaakt snotteren. Neusverstopping wordt behalve door te veel slijm in de neus, vooral veroorzaakt door een verdikking van het neusslijmvlies. Deze slijmvliesverdikking ontstaat wanneer de bloedvaten in de neus tijdelijk bloed vasthouden en daardoor toenemen in dikte, bijvoorbeeld tijdens een verkoudheid.

Wat is de oorzaak van verkoudheid?

Een verkoudheid wordt veroorzaakt door een virus. Er zijn veel virussen die een verkoudheid kunnen geven. Wanneer iemand een aantal keren achter elkaar verkouden raakt, gaat het elke keer om een ander type virus. Een klassieke verkoudheid verloopt in fasen. Het virus komt via de neus binnen en wordt met het snot mee vervoerd naar de neuskeelholte. Het slijmvlies in de neuskeelholte is extra gevoelig voor het verkoudheidsvirus en daarom begint een verkoudheid meestal in de neuskeelholte, wat pijn of een rauw gevoel in de neuskeelholte geeft. 

De infectie breidt zich daarna uit naar de voorzijde van de neus resulterend in andere klachten, zoals snotteren en neusverstopping en naar de rest van de keelholte waardoor keelpijn lager in de keel en hoesten ontstaan. Soms zijn ook de stembanden ontstoken waardoor heesheid ontstaat. Een enkele keer doen ook de lagere luchtwegen (luchtpijp, longen) mee waardoor ook benauwdheid kan ontstaan.

Hoe krijgt u een verkoudheid?

Verkoudheidsvirussen verspreiden zich gemakkelijk via vochtdruppeltjes in de uitgeademde lucht die door anderen weer worden ingeademd. Dit gebeurt vooral als mensen dicht op elkaar zitten in slecht geventileerde ruimtes (bijvoorbeeld in de bus, tram of trein, op kantoor, op school of in een kinderdagverblijf). Het virus kan ook via de handen worden overgedragen. Iemand die verkouden is, zit bijvoorbeeld aan zijn neus of doet zijn hand voor de mond om te niezen of te hoesten. Vervolgens geeft hij een ander de hand of raakt iets aan dat daarna door anderen wordt aangeraakt. Iemand met een verkoudheid is besmettelijk vanaf het moment dat de eerste klachten ontstaan. De incubatietijd (periode tussen de infectie en dat iemand ziek wordt) is 2-3 dagen.

Wat is het verschil tussen verkoudheid en griep?

Griep wordt veroorzaakt door een gevaarlijker virus dan een verkoudheidsvirus: het influenzavirus. Griep wordt gekenmerkt door ernstigere ziekteverschijnselen: een meestal snel opkomen van hoge koorts met een flink ziek gevoel en hoesten. De hoge koorts duurt 2-4 dagen en veroorzaakt vaak hoofdpijn en verspringende spierpijn. Mensen die meer kans hebben op complicaties bij griep, zoals mensen met een hart- of longziekte, suikerziekte, nierpatiënten en mensen boven de 65 jaar, wordt aangeraden zich jaarlijks te laten vaccineren (het griepvaccin).

Veroorzaakt kouvatten verkoudheid?

Er is geen wetenschappelijk bewijs dat kouvatten verkoudheid veroorzaakt. Uw weerstand kan door afkoelen wel afnemen, waardoor u gevoeliger wordt voor het verkoudheidsvirus.

Waarom komt verkoudheid vaker voor in de herfst en de winter?

Mensen besmetten elkaar dan met de nieuwe verkoudheidsvirussen. U wordt gemakkelijker besmet met die nieuwe virussen als grote groepen mensen weer bij elkaar komen, zoals bij de start van scholen na de zomervakantie.

Wat kunt u doen om een verkoudheid te voorkomen?

Alleen door te leven als een kluizenaar, kunt u een verkoudheid voorkomen. Bij verkoudheid in de directe omgeving, kunt u proberen zoveel mogelijk uit de buurt te blijven van degene die verkouden is. Als u zelf verkouden bent, kunt u door te hoesten met de hand/zakdoek voor de mond en veel handen wassen proberen te voorkomen dat u anderen besmet.

Wat kunt u doen om de verschijnselen van een verkoudheid te verminderen?

Een gewone verkoudheid gaat vanzelf over. Wel zijn er middelen om de verschijnselen van verkoudheid te verminderen. Als uw neus verstopt is, kunnen neusspray met zoutwater soms wat verlichting geven. Doe een paar keer per dag een paar sprays in ieder neusgat. 
Medicatie zijn bij een banale verkoudheid niet nodig. U kunt eventueel neusontzwellende spray gebruiken. Dit vermindert de zwelling van het slijmvlies, waardoor u wat gemakkelijker door uw neus kunt ademen. Deze kan u in principe vrij verkrijgen bij de apotheek maar mag je maximaal een week gebruiken. Als u dit middel te lang gebruikt, kan het de slijmvliezen beschadigen.

Wat moet u niet doen als u verkouden bent?

Antibiotica helpen niet tegen een verkoudheid. Antibiotica werken alleen tegen bacteriën en niet tegen virussen. Ook als het snot geel/groen wordt, is het meestal niet nodig om antibiotica te gaan gebruiken. Alleen bij langdurig hoge koorts (meer dan drie dagen), ernstige benauwdheid of sufheid of als de verkoudheid langer dan 10 dagen duurt, is het verstandig contact op te nemen met uw behandelend arts.