Operatie aan de keelamandelen bij volwassenen

Wat zijn de "amandelen" en wat is hun functie?

Het lichaam bezit een uitgebreid systeem om infecties te bestrijden, het zogenaamde lymfkliersysteem. De overgang van mond en neus naar de keel bevat, als een soort ring, veel van dit lymfklierweefsel. Het vangt zoveel mogelijk binnendringende ziekteverwekkers op en maakt ze onschadelijk.
Dit lymfklierweefsel bevindt zich op drie plaatsen:

In de neus-keelholte (N)

neuspoliep operatie Dit is de ruimte achter de neus boven het zachte verhemelte. Het verdikte lymfklierweefsel in het dak van de neus- keelholte noemt men neusamandel (adenoïd). De neusamandel is met name bij jonge kinderen aanwezig. Vanaf het achtste levensjaar neemt de grootte af. Bij uitzondering kan zo''n neusamandel echter blijven bestaan op volwassen leeftijd.

In de keel (K)

De keelamandelen (tonsillen) zijn zichtbaar als knobbels links en rechts achter in de keel. De huig, het aanhangsel van het zachte gehemelte, hangt midden tussen de keelamandelen.

Achter op de tong (T)

Dit deel wordt de tongamandel genoemd. Hij gaat aan de zijkanten van de tong over in de keelamandelen. De tongamandel geeft slechts zelden klachten.
Een eventuele verwijdering van de amandelen heeft geen merkbaar gevolg bij het bestrijden van infecties. De amandelen vormen slechts een klein gedeelte van het totale lymfkliersysteem van het gehele lichaam. Bovendien bevindt zich in de mond-keelholte ook lymfklierweefsel in het slijmvlies van het zachte verhemelte en de zij- en achterwand van de keel waardoor na verwijdering van de amandelen nog voldoende afweerfunctie overblijft.

Wat voor klachten kunnen de amandelen geven?

Bij een acute ontsteking van de amandelen bestaan de klachten in het algemeen uit een korte periode van keelpijn met slikklachten, koorts en algehele malaise. Na de derde dag daalt de temperatuur meestal, waarbij ook de andere klachten langzaam verdwijnen. Dergelijke perioden kunnen zich meermalen per jaar voordoen. De amandelen kunnen ook chronisch in meer of minder ontstoken toestand verkeren. In het laatste geval kunnen klachten optreden van moeheid, lusteloosheid, snurken, matige eetlust en slechte adem.

Als amandelen ontstoken raken, zwellen ze op. Hierbij kunnen ook lymfklieren in de hals zwellen en pijnlijk zijn. Bij uitzondering breidt de ontsteking van de keelamandel zich uit tot in het omliggende weefsel waarin zich dan etter ophoopt (peritonsillair abces). Hierbij kan nauwelijks geslikt worden, is er veel slijmvorming, kan de mond moeilijk geopend worden, zijn de lymfklieren in de hals gezwollen en is er vaak hoge koorts. Meestal is dan ook drainage van het abces noodzakelijk met al dan niet opname in het ziekenhuis met intraveneuze antibiotica en aangepaste voeding.

Wanneer is het gewenst om de keelamandelen te verwijderen?

De beslissing om de amandelen te verwijderen is afhankelijk van de ernst van de klachten. Ook de frequentie van de klachten - hoe vaak treden ze op - speelt hierbij een rol.
Wanneer het onvoldoende lukt om de klachten met medicatie (pijnstillers en/of antibiotica) te bestrijden of als er te vaak medicatie moeten worden gebruikt, kan het verstandig zijn om de amandelen weg te nemen. 
Bij abcesvorming wordt meestal eerst het abces geopend. Daarna kunnen de keelamandelen aansluitend of na een paar dagen verwijderd worden. Men kan dit ook 6 - 8 weken later doen, als de keelamandelen weer tot rust zijn gekomen. Welke tijdstip van operatie gekozen wordt, is onder andere afhankelijk van factoren als mate van abcesvorming, tijdsduur en ernst van de ziekte, gebruik van bloedverdunnende medicatie, beschikbaar zijn van operatiekamer en operatieteam en wens van de patiënt.

Operatie

Over het algemeen gebeurt deze ingreep in dagziekenhuis bij kinderen, tenzij er medische argumenten zijn voor een opname voor 1 dag. Volwassenen blijven meestal een overnachting omdat zij moeilijk kunnen slikken de eerste 24 uur. De operatie gebeurt onder algemene anesthesie. U komt de ochtend van de operatie binnen op het uur die u werd medegedeeld bij de afspraak van de operatie, via de opnamedienst op het dagziekenhuis of chirurgische afdeling (1ste verdiep) waar u verdere informatie omtrent zult krijgen van de verpleegkundigen. U komt nuchter binnen (niet gegeten of gedronken na middernacht). Tevens heeft u de preoperatieve onderzoeken mee (bloedafname) die u heeft laten uitvoeren door uw huisarts (na de leeftijd van 50 jaar)

De keelamandelen worden via de mond uitgenomen en worden in zijn geheel verwijderd. In onze dienst wordt over het algemeen gebruik gemaakt van de lokale coagulatiemethode, een instrument die postoperatief voor een sneller heling en minder pijn zorgt. Uw arts brengt u hiervan op de hoogte. Zeker bij volwassenen is het een duidelijk verschil in herstel in vergelijking met de klassieke methode.

Is er een kans op complicaties?

Bij iedere operatie, ook het verwijderen van de amandelen, is er sprake van enig risico. In dit geval is het voornaamste risico een nabloeding.
Een normale bloedstolling na de operatie is van groot belang, daarom mag u voorafgaand aan deze ingreep geen bloedverdunnende middelen gebruiken. Deze middelen zorgen ervoor dat het bloed minder goed of in het geheel niet stolt. Het gaat hierbij met name om pijnstillers die acetylsalicylzuur bevatten (Aspirine, Aspegic, Sedergine, etc.). Eveneens moet u vermelden dat er in uw familie aangeboren bloedstollings-stoornissen voorkomen.
De kans op een nabloeding is de eerste uren na de ingreep het grootst en is bij volwassenen groter dan bij kinderen. Daarom blijven volwassenen meestal wat langer  na de ingreep in het ziekenhuis dan kinderen.

Nazorg

Na de operatie dient u een aantal uren in observatie te worden gehouden op het dagziekenhuis of de chirurgische afdeling. U zult daar ook na de operatie drinken en aangepaste voeding krijgen. De dag zelf of de volgende dag zal U het ziekenhuis verlaten. De controle afspraak is reeds gemaakt bij de pre-operatieve consultatie.

Op de plaats van de verwijderde amandelen ontstaat een grijswit beslag; dat is normaal en geen teken van ontsteking. Het geeft soms een vieze smaak in de mond en kan daardoor ook enkele dagen een beetje ''slecht'' uit de mond ruiken. Dit beslag verdwijnt na ongeveer een week. Soms gaat dat gepaard met een lichte bloeding.

Keelpijn, lichte oorpijn en een lichte temperatuursverhoging zijn normaal. Over het algemeen is een tonsillectomie bij een volwassene meer pijnlijk dan bij het kind en wordt er aangepaste pijnstilling voorgeschreven. Als u bij herhaling helder rood bloed uitspuugt of donkerrood bloed opgeeft, moet u de arts raadplegen.  Na de consultatie-uren kan u het beste de spoedopname raadplegen.

Wat betreft de voeding na de operatie gelden een aantal voorschriften:

  • Op de dag van de ingreep en de dag erna moet u regelmatig drinken. Aanbevolen dranken zijn: koude dranken, appelsap, ijswater en ijslollies. De eerste dagen drinkt u best geen bruisende limonades, sinaasappelsap, citroensap, tomatensap of melkprodukten.
  • De dag na de ingreep mag u alles eten wat niet te hard, te warm of te koud is, bv. soep, puree, appelmoes, ijscrème, yoghurt… Geleidelijk overgaan naar normale voeding. Vermijd de eerste 10 dagen prikkelende, te koude of te warme gerechten. Ook geen harde broodkorsten, frieten, harde snoepjes, enz.
  • Gebruik bij het tanden poetsen geen tandpasta omdat het prikt in de keel.